Zemlje BRIKS-a, Brazil, Kina, Rusija, Brazil i Južna Afrika, polako, ali sigurno, sa svjetskog trona po ekonomskoj snazi i moći skidaju do sada neprikosnovenu organizaciju G7, grupaciju koju čine SAD, Kanada, Japan, Njemačka, Italija, Francuska i Velika Britanija.
Ukazuju na ovo posljednji podaci Međunarodnog fonda (MMF), čiji su stručnjaci istakli da će zemlje BRIKS-a tokom ove godine činiti 56 biliona dolara globalnog BDP-a, za četiri biliona više od G7, a projekcije pokazuju da Brazil, Kina, Rusija, Brazil i Južna Afrika krupnim koracima grabe naprijed te da bi već 2028. godine ove države, odnosno grupacija, mogla činiti jednu trećinu globalne ekonomije.
Poređenja radi zemlje BRIKS-a 2000. su učestvovale u samo 18 odsto svjetske ekonomije, a grupa G7, samoproglašeni forum nacija koje sebe vide kao najutjecajnije ekonomije svijeta – čak 43. Prema autorima ove analize BRIKS će tokom ove godine imati za četiri biliona dolara veće učešće u globalnom BDP-u od G7 i iznosiće 56 biliona.
Rezultat je to, kako oni navode, prije svega ekonomskog uspona Kine i Indije, koje se nalaze u fazi ubrzanog razvoja obilježenog povećanjem produktivnosti, plata i potrošnje, što je većina zemalja G7 prethodno uživala u tri decenije nakon Drugog svjetskog rata.
Prije pedeset godina, šefovi vladinih finansija iz Velike Britanije, Zapadne Njemačke, Francuske i SAD neformalno su se sastali u Bijeloj kući da bi razgovarali o međunarodnoj monetarnoj situaciji u to vrijeme. Tada je nastala i prva ideja o formiranju grupe G7. Ova početna grupa se brzo proširila, pristupili su im Japan, Italija i Kanada.
Cilj je bio da se napravi blok najvećih nekomunističkih ekonomija u to vrijeme. Kao industrijalizovane zemlje koje su ubirale blagodati poslijeratnog buma produktivnosti, one su bile ekonomski velikani, sa ekonomskim rezultatom koji je istorijski doprinosio oko 40 odsto globalnog BDP-a.
Međutim, pojava druge međunarodne grupe, BRIKS, nastale 2009, odnosno 2010. godine, uzdrmala je dotadašnju neprikosnovenu moć G7. Ovaj pokret je prešao ključnu tačku. On se, u početku, od bljedunjave multipolarnosti pretvorio u izraz antikolonijalnog opredjeljenja – promjena koju, kako navode analitičari, ne bi trebalo potcijeniti.
To više ne čine ni zapadni analitičari, ali ni političari, uviđajući činjenicu da projekat BRIKS ima potencijal da preokrene naglavačke i geopolitiku i međunarodni monetarni sistem pa i da uništi dosadašnju hegemoniju američkog dolara.
Tri milijarde ljudi ukupno živi u Brazilu, Rusiji, Indiji, Kini i Južnoafričkoj Republici, na prostoru koji zauzima 30 odsto ukupne površine planete. Gotovo 50 odsto svjetske proizvodnje žita i riže, kao i 15 odsto svjetskih zlatnih rezervi nalazi se u ovim zemljama. Rusija i Kina raspolažu i sa dva od tri najveća nuklearna arsenala na svijetu.
Ako bi im se i Saudijska Arabija pridružila, a što bi se moglo desiti krajem avgusta, to bi samo dodatno povećalo veličinu i uticaj ovog bloka. Jedna od potencijalnih prednosti ovog pridruživanja su povećane trgovinske mogućnosti. Sa svojim jakim resursima nafte i prirodnog gasa, Saudijska Arabija bi mogla da postane ključni igrač u trgovini energentima unutar bloka, koji već dominira globalnom potrošnjom nafte i gasa sa 30, odnosno 22 odsto svjetskog udjela.
Profesor Ekonomskog fakulteta Dejan Šoškić nema dilemu koji blok ima budućnost. U jednoj od svojih analiza on to potkrepljuje podacima da je stopa rasta BRIKS-a više nego duplo veća od G7 u posljednjih deset godina. Kao primjer je naveo i Rusiju, pod sankcijama još od 2015. godine, koja uprkos tome u ovom periodu imala stopu rasta veću od prosjeka G7, ali veću i od svih zapadnih zemalja Evrope. Koliko su zemlje BRIKS-a moćnije od G7 on je ilustrovao i upoređujući Indiju i Veliku Britaniju, navodeći kako Indija ima oko tri puta veći BDP nego njihovi bivši kolonizatori. Još jedan pokazatelj ekonomske snage BRIKS-a, kako je dodao, jeste javni dug. Sve razvijene zemlje G7, osim Njemačke, imaju dug veći od 100 odsto BDP-a, dok sa druge strane u nijednoj zemlji iz drugog bloka to nije slučaj. Zemlje G7 su najmanje dva puta više zadužene u odnosu na drugi suparnički blok.
Stručnjak za geopolitičke odnose, profesor Dragan Škobalj, kaže da svi ovi podaci ukazuju na to da je na pomolu stvaranje nekog novog, multipolarnog svijeta, koje je ubrzano nakon početka ruske specijalne vojne operacije u Ukrajini. Kako kaže pravi se novi svijet čije konture već možemo da vidimo, a okosnicu će činiti zemlje BRIKS-a, plus Šangajska organizacija.
– To će biti moćna protivteža kolektivnom zapadu. Ovaj dio priče podržava 80 odsto građana svijeta. Zašto? Pa zato što im taj neki novi istočni savez pomaže da se oslobode okova dosadašnje zapadne hegemonije, utemeljene samo na pljački. Sve ovo su revolucionarni događaji koji će iz temelja promijeniti dosadašnji izgled svijeta – smatra Škobalj.
Slično mišljenje dijeli i politički analitičar Aleksandar Pavić, navodeći da rastući red za članstvo u BRIKS-u pokazuje u kojoj je mjeri sazrela globalna svijest o potrebi za dekolonizacijom, odnosno oslobađanjem od bespogovornog potčinjavanja interesima ne toliko Zapada koliko, kako je istakao, toksičnih globalističko-korporativnih oligarhija koje su njime ovladale.
Nove članice
Određeni broj zemalja izrazio je namjeru za ulazak u ekonomski blok, uključujući Argentinu, Iran, Indoneziju, Tursku, Saudijsku Arabiju i Egipat, a što bi se možda moglo već desiti na avgustovskom zasjedanju ove grupacije koje je planirano da bude održano u Johanesburgu. Na ovom samitu, kako je najavljeno, biće razgovora i o uvođenju zajedničke valute BRIKS-a, što je ponovo odraz globalnog procesa koji traje duže vrijeme – procesa dedolarizacije ili smanjenja uticaja američkog dolara u globalnoj trgovini, ali i formiranje alternativne globalne banke.
Kina i Indija
Glavni faktor koji doprinosi usponu BRIKS-a je kineski i indijski ekonomski rast. Poslije perioda brze industrijalizacije osamdesetih i devedesetih, kineski izvoz je dobio značajan podsticaj nakon što se pridružila Svjetskoj trgovinskoj organizaciji 2001. To je pomoglo Kini da postane druga najveća svjetska ekonomija do 2010. Ekonomski uspon Indije nije bio tako brz kao kineski, ali je do 2022. zemlja zauzela treće mjesto. Zajedno ove dvije zemlje čine skoro jednu četvrtinu svjetske ekonomije.
