Profesor Radomir Folić je doživio razorni zemljotres u Skoplju, nakon čega je odlučio da cijeli svoj život i karijeru, koja traje skoro 60 godina, posveti izučavanju gradnje koja bi na najbolji način zaštitila ljude od zemljotresa.
Zastrašujuće je na snimcima iz Turske to što se ruše soliteri i stambene zgrade naoko stabilne konstrukcije i novije gradnje. Istovremeno, cijeli blokovi ostaju neoštećeni.
Radomir Folić objašnjava da te zgrade naoko izgledaju dobro građene, ali da stručnjak odmah uoči da nije građeno po preporukama i normama. Prve preporuke su donijete 1964. godine, poslije zemljotresa u Skoplju, a 2000. godine je usvojen i evropski pravilnik.
„Kada imate bure i kacu, ako nemate obruč, ta kaca će se raspasti. Tako i ovdje mora da postoje dobri horizontalni i vertikalni serklaži. Mi smo to prvi put uveli normama 1964. godine“, ukazuje profesor.
Šta nas je naučio zemljotres u Skoplju
Folić kaže da ga često pitaju za zgrade na Novom Beogradu koje su građene u „IMS“ sistemu od prenapregnutog betona. Međutim, kada se govori o seizmičkoj otpornosti, navodi da prenapregnuti beton nije naročito otporan, ali da su te zgrade ispitane u više navrata.
„Konstatovano je, a akademik Boško Petrović je u tim ispitivanjima učestvovao, da su veoma otporne“, precizirao je Folić.
Ističe da kruti sistemi, gdje su armirano-betonski zidovi, nezavisno od tla se dobro ponašaju. Takođe dobro se ponašaju i zgrade fundirane na šipovima.
Problem profita je veliki neprijatelj gradnje. Najbitnije je, smatra Folić, kod novogradnje provjeriti ko je projektovao i gradio zgradu. Kod starih objekata je problem što ljudi prepravljaju, adaptiraju, ruše pregradne pa čak i noseće zidove.
Koji su najbezbjedniji dijelovi stana
Folić je opisao iskustvo američkog kolege iz 1985. godine kada je zemljotres pogodio Meksiko Siti.
„On je ušao u jednu školu i djeca su bila zarobljena ispod stolova. On savjetuje takozvani ‘trougao života’, a to znači ne pod sto, nipošto, nego stanite pored stola, jer ste ispod zarobljeni. Pored namještaja, malo dalje od ležaja, ti prolazni putevi, ti `trouglovi` su sigurni tu“, objašnjava Folić.
Takođe, upozorava da se nikako ne treba sklanjati ispod stepeništa, jer je to najopasnije, kao ni kod ulaznih vrata.
