ZVORNIK – Danas se navršava 100 godina od kako je iz austrougarskog zatvora na Fetiji u Zvorniku nestao dr Đorđo Lazarević, sin zvorničkog trgovca Sime Lazarevića i Petre.
Dr Đorđo je bio pravnik u Tuzli, a pošto je na listi Petra Kočića izabran za poslanika okružja Bihać i Banjaluka u Bosanski sabor, prešao je u Sarajevo i postao jedan od urednika Kočićeve „Otadžbine“.
Njegov potomak, dr Dušan Ristić, na današnjoj Akademiji posvećenoj stogodišnjici Đorđinog „nestanka“ i svim stradalim Lazarevićima, rekao je da je njegov predak Đorđo bio jedan od najuglednijih srpskih političara pred Prvi Svjetski rat i jedini je od svih poslanika Bosanskog sabora stradao u tom ratu.
– Osjećam se obaveznim da danas na stogodišnjicu njegovog nestanka, kako su oni koji su ga zatočili tvrdili, a mi mislimo ubistva, održimo pomen i akademiju da se to ne zaboravi. Ovdje sam govorio o Đorđi kao o đaku, ali i o njegovoj političkoj i kulturnoj djelatnost. On se bavio i novinarstvom, osnovao je vrlo ugledan časopis „Srpski pokret“, radio je i u SPKD „Prosvjeta“. Kasnije kada je izabran za poslanika, krajem 1913. godine, preselio se u Sarajevo gdje je radio u jednoj advokatsoj kancelariji.
Bio je član grupe Petra Kočića i sarađivao u njegovom časopisu „Otadžbina“ i svi su mu predviđali da će postati Kočićev zamjenik koji je u to vrijeme zbog bolesti morao da prestane sa političkim djelovanjem. Đorđo se u to vrijeme razvio u vrsnog političara i kulturnog radnika i bio je jako dobar novinar, ali i vrlo svjestan šta znači zamjeriti se austrougarima. On je savjetovao omladinu, ali nikada nije bio savjetnik da se izvrši atentat zbog kojeg je 1914. godine uhapšen, jer su austrougari smatrali da tako vrhunski srpski političar mora da bude dio buntovnog srpskog kruga u Bosni. U Zvorniku je godinu dana, do 19. na 20. jula kada je „nestao“, držan u okovima, a čuvao ga je hrvatski domobranski puk koji je sebe već tada nazivao ustašama. Po Đorđinom „nestanku“ pronijeli su glas da ja pobjegao preko Drine, zbog čega je njegov otac, a moj djed Simo, uhapšen i na Malu Gospojinu 1915. godine zvjerski ubijen, a sva imovina Lazarevića je konfiskovana ili opljačkana. Priču o bjekstvu familija nikad nije prihvatila, jer po svjedočenju rodbine koja je Đorđu tih dana, pa sve do zadnjeg predvečerja posjećivala, za tu verziju nije bilo nikakvih predznaka. On je bio rekonvalescent od upravo prebrođenog zapaljenja pluća, a i Drina se 19. jula, zbog vremenske nepogode prethodnog dana, valjala „od brega do brega“. Svi uslovi za bjekstvo iznurena čovjeka u okovima su bili prosto nemogući. Zato u narodu traje uvjerenje da je on ubijen, a bjekstvo izmišljeno, kako bi se vlasti i njeni zločinci domogli znatnog imetka Lazarevića. Ostala četiri Simina sina su u to vrijeme bili zatočenici u Aradu, a jedina ćerka, moja majka Dragica, tada 15 godins stara, je prihvaćena od rodbine u Zvorniku. I od te 1915. godine i počinje tragedija cijele porodice Lazarević, jer su mnogi njeni članovi stradali – rekao je Ristić.
Prije Akademije, danas je u zvorničkoj crkvi u prisustvu velikog broja vjernika, održan pomen dr Đorđi Lazareviću, kao i svim žrtvama Prvog i Drugog Svjetskog rata, posljednjeg otadžbinskog rata, a posebno Jasenovca gdje je ubijen Dušanov otac, više rođaka i drugih ljudi iz njegovog djetinjstva.
U Zvorniku odavno nema potomaka Lazarevića, ali Ristić spomen na dr Đorđu i ostale stradale pretke čuva kroz današnji događaj, ali i Društvo prijatelja srpske kulture koje je osnovao prije tri godine u Beogradu i koje se brine o očuvanju srpske tradicije i srpskih uspomena i bori protiv, kako je rekao, olakog prepuštanja zaboravu prevelikih žrtava srpskog naroda od Kosova do Dejtona. On je na zvorničkom groblju podigao i spomenik svim stradalim i umrlim Lazarevića.
Dušan Ristić je rodom iz Zvornika i najmlađe je od petoro Dragicine djece, za sebe je rekao da je izbjeglica iz Zvornika od ljeta 1943. godine. Zadnjih 50 godina zivi u Nemačkoj.
Današnjoj Akademiji na kojoj je izveden i muzički program, pored Zvorničana prisustvovali su i članovi Društva prijatelja srpske kulture iz Beograda. Muzički dio izveden je na violini koju je napravio Zvorničanin, Nikola Vasić, čuveni graditelj gudačkih instrumenata u SAD-u. Violinu je napravio 1954. Godine za sestrića sa ćiriličnom posvetom. Violinu je u Njujorku na aukciji dr Dušan Ristić.
