Predsjednik Vlade Republike Srpske Željka Cvijanović smatra da se sticanjem posebnog statusa Velike Britanije u okviru EU ova organizacija našla na početku ozbiljnog reformskog procesa, ali da je to i početak bolje i fleksibilnije Evrope, za koju je realnije da se u njoj nađu i zemlje zapadnog Balkana.
Cvijanovićeva je rekla da će privilegovani status, koji je Velika Britanija do sada imala u praksi, a od sada i formalno-pravno, dovesti i do mijenjanja osnivačkog ugovora EU i međunarodnih sporazuma, zbog čega je Evropa već drugačija.
“Sa druge strane, grupa zemalja iz reda novih članica počela je da govori drugačije od ostatka Evrope, imaju drugačiji pristup rješavanju migrantske krize i ne žele da slušaju autoritet Brisela, a čak se nisu ni uplašili što je NJemačka na to gledala poprijeko”, rekla je Cvijanovićeva za Radio–televiziju Republike Srpske.
Prema njenom mišljenju, takva grupa zemalja, ali i neke druge zemlje, imaće sve više prava na sopstveni stav, a specijalni status Velike Britanije mogao bi da bude i dodatna šansa za zemlje koje pretenduju da budu članice, među kojima i za BiH.
“Britanski premijer Dejvid Kameron rekao je pred Donjim domom Parlamenta vrlo indikativnu stvar da ideja o Evropi u više brzina ovim počinje da se realizuje. To je stara priča o Evropi u okviru koje bi trebalo da postoje određene grupacije država, zavisno od stepena integracija u kojima učestvuju, što je bilo nezamislivo”, rekla je Cvijanovićeva.
Ona je dodala da će neke stvari koje predstavljaju osnovne vrijednosti EU svi morati da poštuju, ali da neke druge stvari neće.
“Ako pogledamo stvari koje je britanski premijer vrlo uspješno isposlovao, vidjećete da tu postoji čitav niz zaštitnih mehanizama. Prva stvar je da su zaštitili svoju ekonomiju, obezbijedili jednak status za svoje privredne subjekte, jer je do sada na sceni bila lokacijska politika, zato što ste morali da se izmjestite iz Velike Britanije i uđete u evrozonu. Druga vrlo indikativna stvar je da ih više niko neće prisiljavati da odustanu od funte i uđu u evrozonu, niti da učestvuju u finansijskim sanacionim programima posrnulih članica evrozone”, rekla je Cvijanovićeva.
Ona je kao prednosti novog statusa Velike Britanije navela i nove uslove za imigrante iz država članica, koji više neće po automatizmu dobijati pristup punom paketu socijalnih beneficija, već nakon četiri godine, te ukidanje političke integracije kao zajedničkog cilja.
“Isposlovao je i pitanje nacionalne bezbjednosti, koja ostaje isključivo ovlaštenje britanske Vlade i o tome se ne može odlučivati u drugim centrima moći. Počeo je i proces deregulacije EU, jer britanski parlament zajedno sa drugim nacionalnim parlamentima država članica može da blokira svaki propis na nivou EU, za koji se cijeni da je štetan”, rekla je premijerka.
Ona je izrazila uvjerenje da tako reformisana EU može da bude kuća za sve one koji danas imaju aspiracije da u nju uđu, a suočeni su sa ozbiljnim problemima i rigidnim tumačenjem određenih evropskih propisa.
Govoreći o referendumu o daljem članstvu Velike Britanije u EU, Cvijanovićeva je rekla da će se on održati, ali da je premijer Kameron iznio preporuku Vlade da se na njemu glasa za ostanak u EU i pri tome “mudro konstatovao da odluka, ipak, neće biti na političkim partijama nego na građanima”.
“Građani će procjenjivati na svoj način, ali gotovo sam sigurna da se šansa za njihov ostanak u EU ovim značajno povećava. Biće tu institucionalna kampanja u kojoj će se govoriti da je Britanija dobila što je tražila, ali i da će se od zvaničnog Brisela uskoro tražiti još jedan paket reformi”, rekla je Cvijanovićeva.
Ona tvrdi da u korist ostanka Britanije u EU govori i Kameronova izjava da SAD, Australija, Kanada i Novi Zeland žele njen ostanak.
Govoreći o migrantskoj krizi i prebacivanju problema na Tursku, Cvijanovićeva je rekla da to možda i nije najmudrije rješenje, ali da ne vidi da su lideri evropskih zemalja imali neku drugu mogućnost.
“Indikativno je i to da je Evropa sjajna kada je u pitanju apsorbovanje i davanje prava pojedincu bilo koje vjere, nacije, ili rase, ali ona ima strah od apsorbovanja administrativnih cjelina koje su drugačije od njenog većinskog stanovništva”, rekla je Cvijanovićeva.
Ona je podsjetila i na svojevremenu njemačku u austrijsku ponudu privilegovanog partnerstva Turskoj, umjesto članstva u EU, što znači da je Evropa već tada pokazala strah prema nehrišćanskoj komponenti.
“Sada dolazimo do toga da se otpor koji je postojao prema nekom kolektivitetu administrativnog tipa pokazuje i prema pojedincima. Ne mogu nikoga da osuđujem, svaka vlada ima pravo da procjenjuje da li ima kapacitet da prima izbjeglice, ali ova Evropa je drugačija i mi moramo da razumijemo kakva je to Evropa”, rekla je Cvijanovićeva.
Ona je poručila da se, zbog reformi koje su počele u EU, može vjerovati da će se BiH naći u njoj, ali da se, s druge strane, ne može znati “kada će većinska Evropa pokazati crveni karton”.
“Moramo da razumijemo procese koji nisu u stanju da riješe migrantsku krizu i definitivno da mi koji se nalazimo u okolnom pojasu strahujemo od toga da li smo mi neka privremena destinacija. Ima i nekog prostora za optimizam, svako ima pravo da se štiti i ono je sada potpuno legitimisano i u okviru EU upravo glasovima država koje su se usudile da kažu da imaju drugačiji stav”, rekla je Cvijanovićeva.
